Batik wordt in de literatuur gebruikt als aanduiding van Indische identiteit, een belangrijk thema in de Nederlandse literatuur. Zoals in het laatste boek van Adriaan van Dis 'Ik kom terug'. In dit verhaal betrapt de moeder haar zoon als hij, nadat hij eindelijk de sleutel heeft weten te bemachtigen, een poging doet haar kist te openen:
‘ “Het is mijn kist,” krijste ze. Alsof ik dat niet wist, haar naam stond erop, in druipend witte letters, ze had hem na de oorlog uit Palembang mee naar Nederland verscheept, te log voor een dame, alleen te tillen door koelies en dan nog vroeg ie om een zweep. Zolang ik me kon herinneren stond hij in een hoek van de eetkamer onder een batik lap te smeulen.’
Overigens komt deze met batik afgedekte kist ook voor in zijn boek 'Nathan Sid'.
Hella Haasse, de bekende Indische schrijfster, verbindt haar Indische identiteit zelfs rechtstreeks aan batik:
"Altijd heb ik de neiging gehad een zo groot mogelijk aantal van de meest uitéénlopende gegevens in één verband onder te brengen; niets schenkt me een zo intens gevoel van innerlijke bevrediging als het herkennen en vervolgens onder woorden brengen van een heel complex van waarnemingen, ervaringen, indrukken, gedachten, verzinsels. Als vanzelf wordt zo een compositie dan ook qua vorm een samenstelsel van ongelijksoortige elementen: brokjes fictie, beschouwing, verslag, flash-back. Vaak vullen in een batik geometrische figuren en gestileerde plant- en bloemmotieven de beschikbare ruimte tot aan de randen van de stof, in dichte wemeling. ‘Parang Sawat’ heet zo'n typisch Javaans batik-patroon [...] Wie mijn werk kent zal misschien - hoop ik - ontdekken, dat de lust tot ‘parang sawat’ mijn Indische erfdeel is."
Batik kan ook op een andere manier gebruikt worden in de literatuur: de eerste druk luxe uitvoering van Louis Couperus' 'De stille kracht' (1900) was gebonden in een roze fluwelen batik band, een ontwerp van J.J.C. Lebeau.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten